Öğrenme ve Hafıza Nasıl Gerçekleşir?

Öğrenme ve Hafıza Nasıl Gerçekleşir?

Okumak yerine dinlemek isterseniz, buradaki podcast bağlantısına tıklayabilirsiniz.

Öğrenmede davranışsal değişikliklerin ortaya çıkması için beynimizde yeni bir yapılanma söz konusudur. Öğrenme sürecindeyken yeni bir düşünme biçimi ve taze deneyimler ile saniyeler içinde binlerce yeni bağlantılar oluşturabilirsiniz.

Öğrenilen bu bilgileri davranışa dönüştürmek için çok sayıda tekrar gerekir. Sonrasında ise öğrenilen bilgiler gerekli olduğunda geri çağrılarak kullanılır. Bu geri çağırmanın sağlıklı gerçekleşmesi için hatırlama (bellek) ile ilgili hücreler de sağlıklı çalışmalıdır.

Nobel ödüllü Eric Kandel (psikiyatrist, nörolog, davranış biyoloğu) öğrenme ve hatırlamayı şöyle açıklar: Bir öğrenme deneyiminde tek bir sinir hücresi diğerleri ile 1300 bağlantı kurar. Eğer bu öğrenme deneyimi tekrarlarla pekiştirilirse iki katına çıkarak 2600 bağlantıya ulaşır. Bu tekrarlar devam etmezse üç hafta içinde hücre eski haline döner. Yani 1300 bağlantıya geri dönerek öyle kalır. Bu da o öğrenme deneyimindeki hafızanın ve belleğin silinmesi demektir. Eğer hatırlamanızı güçlendirecek sinir hücresi topluluklarını güçlendirirseniz bir sinir hücresi 40.000 diğer sinir hücresine bağlanır. Aynı zamanda Kandel, farklı bellek türlerine de işaret etmiştir:

Açık bellek; hatırlama için bilinçli dikkat gerektiren olaylar, kişiler ve yerler hakkında sözlü olarak tanımlanabilen bilgilerin depolanmasıdır. Ayrıca, yaşamdaki olayların olağan şekilde hatırlanmasıyla da ilişkilidir.

Örtük bellek; hatırlama için bilinçli farkındalık olmadan elde edilen alışkanlıklar, algısal ve motor işlevler hakkındaki bilgilerin depolanmasıdır. İşlemsel bellek olarak da adlandırılır.

Örtük hafızayı öğrenmenin bir örneği, uzun süreli depolama için birden fazla beyin alanını eş zamanlı çalıştıran bisiklete binmektir. Yüzmek, yürümek, örgü örmek uzun zaman yapılmasa dahi psikomotor olarak yani bilinçsiz öğrenme ile kazanılmış yetkinliklerdir. Örtük (bilinçsiz) ve açık (bilinçli) anılar iki farklı anatomik sistem gerektirir. İkisi birbiri ile kıyaslanamaz.

Öğrenme ve hatırlamada en önemli noktalardan biri bilinçle başlayan öğrenme yolculuğunda bilen haline gelinceye kadar tekrarlar yapmaktır. Çok sayıda tekrarlarla sinir hücrelerinin birbirleri ile kurdukları bağlantı sayıları artarak, yepyeni yollar ve yolaklar oluşur. Bu da öğrenme ve hatırlama süreçlerini fizyolojik olarak destekler.

Öğrenmeyi genellikle davranışsal olarak düşünürüz oysa öğrenme temelde fizyolojik bir süreçtir. Öncelikle bilgi dediğimiz uyaranla hücreler karşılaşır sonrasında tepki oluşur ve sinaptik bağlantılar oluşarak yeni yollar ortaya çıkar.

Bu şekilde sağlıklı öğrenme için yeni düşüncelerimizi, seçimlerimizi, davranış ve alışkanlıklarımızı, deneyimlerimizi beynimizde güçlendirmek istiyorsak onları sürekli güncellemenin ve gözden geçirmenin neden bu kadar önemli olduğunu daha kolay anlayabiliriz.

Berkeley Kaliforniya Üniversitesi’nde laboratuvar fareleri üzerinde yapılan bir araştırmada zenginleştirilmiş ortamda yaşayan fareler (yani kardeşleri ve yavrularıyla aynı kafesi paylaşan ve birçok farklı oyuncağa erişimi olan fareler) daha fakir bir ortamda yaşayanlara nazaran daha fazla sinir hücresine ve sinir hücrelerinin daha fazla dallanmasıyla daha fazla bağlantıya sahip oldukları görüldü. Zenginleştirilmiş ortamlar derken kendiniz için de çocuğunuz için de düşünülebilir. Çocuğunuz için onun bulunduğu ortamı nasıl zenginleştirebilirsiniz? Sadece oyuncaklar almak değil, oyunlar kurmak olarak düşünebilirsiniz bu süreci. Diyaloglar ile çocuğu düşünmeye sevk etmek, sonrasında aralıklı tekrarlar yaparak davranışa dönüştürebilirsiniz. Bu arada süreç sabırlı bir süreçtir, öğrenme için kişiye yeterli zamanı tanımak esastır.

Siz Neler Yapabilirsiniz?

Yeni şeyler öğrendiğimizde ve yeni deneyimler elde ettiğimizde kelimenin tam anlamıyla beyinlerimiz değiştir. Bizleri hep aynı sınırlar içinde tutan sinir bağlantılarını da değiştirmek için bilinçli bir dikkat ve çaba gerekir. Eğer çocuğunuz dersinin başına oturamıyorsa, öğrendiklerini hafızasında tutamıyorsa öncelikle çocuğunuzun öğrenme ve hatırlama süreçlerine bakın. Sonrasında ise onun yanında, yakınında durarak bu alışkanlıkları değiştirebilmesi için siz bilinçli dikkatle çocuğunuza yardımcı olun. Bunun süreç olduğunu unutmayın.

Okumak yerine dinlemek isterseniz, buradaki podcast bağlantısına tıklayabilirsiniz.

Kolaylık ve sevgiyle 

Öznur Karaeloğlu 

Eğitimlerimiz ve etkinliklerimizle ilgili bilgi almak için:

E-mail: oznur@oznurkaraeloglu.com

oznurkaraeloglu.com

https://www.instagram.com/oznurkaraeloglu/

https://www.youtube.com/@oznurkaraeloglu

https://www.linkedin.com/in/oznurkaraeloglu/

https://www.facebook.com/okaraeloglu

https://linktr.ee/OznurKaraeloglu